បុប្ផាណា ផ្កាដែលត្រូវគេកម្ទេច
បុប្ផាណា អាយុ ២៥ ឆ្នាំ នៅពេលដែលនាងត្រូវបានសម្លាប់ដោយខ្មែរក្រហម ហើយសាកសពរបស់នាងត្រូវបានយកទៅបោះចោលនៅរណ្ដៅជើងឯក ថ្ងៃទី ១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៧៧ ដែលជាថ្ងៃតែមួយជាមួយស្វាមីនាងឈ្មោះ លី ស៊ីថា។ រយៈពេល ៥ ខែមុននោះ នាងត្រូវបានគេធ្វើទារុណកម្ម និងបន្សល់ទុកនូវលិខិតសារភាពទោសកំហុស លើសពី ១ ពាន់ទំព័រ។ នៅក្នុងនោះនាងបានសារភាពពីឪពុករបស់នាង ដែលជាគ្រូបង្រៀន និងជាមេស្រុក ដែលត្រូវបានគេសម្លាប់នៅក្នុងជំរំខ្មែរក្រហម។ នាងប្រាប់ពីការដែលនាងត្រូវភៀសខ្លួនចេញពីផ្ទះ និងទៅជ្រកកោននៅផ្ទះបងស្រីទាំងពីររបស់នាង ក្នុងទីរួមខេត្តកំពង់ធំ។
នៅទីនោះ ទាហាននៃរបប លន់ នល់ បោះគ្រាប់បែកដៃនៅផ្ទះរបស់នាង និងចោទប្រកាន់នាងថា ជាជនចំណូលខ្មែរក្រហម ហើយក៏រំលោភនាង។ ពេលមានផ្ទៃពោះ នាងព្យាយាមសម្លាប់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែគ្រូពេទ្យជាច្រើន បានជួយសង្គ្រោះនាង។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧១ នាងត្រឡប់ទៅទីក្រុងភ្នំពេញវិញ ជាមួយបងស្រីរបស់នាង ហើយក៏សម្រាលបានកូនប្រុសមួយ។ ជាម្ដាយវ័យក្មេងម្នាក់ គ្មានស្វាមី នាងត្រូវបានសង្គមមើលងាយ។ សម្រាប់យុវតីវ័យក្មេង បុប្ផាណា ដែលយកឈ្មោះផ្កាមកដាក់ ជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់នាងគឺគ្រោតគ្រាត។ សុភមង្គលដែលមិនឋិតថេរយូរអង្វែង ឆ្លងកាត់នាងក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៤ នៅពេលដែលនាងជួបនឹងបងជីដូនមួយនាង ស៊ីថា ដែលបួសជាសង្ឃ នៅក្នុងពិធីបុណ្យព្រះពុទ្ធសាសនាមួយ។ ពួកគេបានធំធាត់ជាមួយគ្នា នាងស្រលាញ់ស៊ីថាយ៉ាងខ្លាំង។ នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមចូលមកកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញ បុប្ផាណាបានត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើតវិញ ដោយប្ដូរឈ្មោះទៅជា មុំ។ ស៊ីថា ក្លាយជាកម្មាភិបាលបក្សកុម្មុយនីស្តរបបកម្ពុជា និងប្ដូរឈ្មោះថា ដេត បានទៅស្វែងរកនាង និងរៀបការក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥។ ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលបដិសេធការមានគ្រួសារ សេចក្ដីស្នេហា ជីវិតផ្ទាល់ខ្លួន លិខិតដ៏វែង ដែលបុប្ផាណាសរសេរឱ្យទៅស៊ីថា គឺជាការបំពានយ៉ាងពេញទំហឹង។ ពួកគេបង្ហាញពីភាពឆ្កួតលីលានៃរបបនេះ និងការចុះថយនៃស្ថានភាពជាគូសង្សារ។ នៅក្នុងសំបុត្រទាំងនោះ បុប្ផាណាប្រដូចខ្លួននឹងនាងសីតា ក្សត្រីនៃល្ខោនប្រជាប្រិយរឿង «រាមកេរ្តិ៍»។ ជាប់នៅក្នុងការឃុំឃាំង និងភាពស្មោះស្ម័គ្រចំពោះស្វាមី សីតារង់ចាំរហូតដល់ស្វាមីមករំដោះនាង។
«មិត្តភក្តិខ្ញុំប្រាប់ខ្ញុំថា ប្រជាជនចាស់បញ្ជូនខ្ញុំទៅលើកទំនប់ ព្រោះពួកគេមិនចង់ឱ្យស្បែកខ្ញុំនៅស»
“នៅពេលដែលនាងធ្វើការរហូតដល់អស់កម្លាំងនៅក្នុងជំរំបដិវត្តន៍ដ៏ធំនោះ បុប្ផាណាសរសេរលិខិតមួយច្បាប់ទៅកាន់ស្វាមីរបស់នាង ៖ «គេនាំគ្នានិយាយថា សីតា គឺជាពេស្យាចារនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ […] បងសម្លាញ់! នៅមានពាក្យបង្កាច់បង្ខូចជាច្រើនទៀត ដែលធ្វើឱ្យសីតាឈឺចាប់យ៉ាងខ្លាំង និងធ្វើឱ្យទឹកភ្នែកអូនហូរស្រក់ចុះមក។ មិត្តរបស់អូននិយាយថាប្រជាជនចាស់បញ្ជូនខ្ញុំទៅលើកទំនប់ ព្រោះគេមិនចង់ខ្ញុំនៅមានស្បែកសរលោង គេត្រូវប្រើខ្ញុំឱ្យធ្វើការ។ […] សីតាដឹងថាបងមានការមមាញឹកខ្លាំងណាស់ជាមួយ «អង្គការ»។ ប៉ុន្តែមួយថ្ងៃដែលសីតារស់នៅបារាយណ៍ ហាក់ដូចជាមួយឆ្នាំនៃជីវិតរបស់សីតា»។
«ថ្ងៃណាមួយ ខ្ញុំប្រាកដជាធ្លាក់ជាជនរងគ្រោះរបស់សត្រូវយើងនៅទីនេះមិនខាន»
នាងធ្លាក់ខ្លួនឈឺ។ នាងទទួលបានការព្យាបាលដ៏គ្មានវិជ្ជាជីវៈ។ នាងព្យាយាមសម្លាប់ខ្លួន និងរលូតកូនក្នុងពេលដែលនាងរង់ចាំស៊ីថា។ ស៊ីថា ក៏មានការឈឺចាប់ដូចនាងដែរ។ ស៊ីថា បានហៅប្រពន្ធរបស់គេថា «ស្ត្រីពោរពេញដោយទុក្ខព្រួយ»។ «បើបងក្លាយជាខ្មោច អូនអាចធ្វើអ្វីក៏បានដែរ! បងស្គាល់តែសមុទ្រទឹកភ្នែកម្យ៉ាងគត់នៃអូន ដូចជាអូនបានស្គាល់ភ្នំភ្លើងនៃជីវិតបងដូច្នោះដែរ។ សីតា ជាទីស្រលាញ់! ជឿចិត្តបងចុះអូនសម្លាញ់!» ស៊ីថា ឆ្លើយតបមុននឹងរៀបរាប់ពី Macbeth ឬ Paul និង Virginie។
ក្រោយមក សីតា បានឆ្លើយតប៖ «ថ្ងៃណាមួយ ខ្ញុំនឹងក្លាយជាជនរងគ្រោះនៃសត្រូវនៅទីនេះហើយ។ អូនចង់ជម្រាបបងថា សព្វថ្ងៃនេះអ្នកភូមិបារាយណ៍ មានការភ័យខ្លាចចំពោះអូនណាស់… មិត្តភកិ្តជិតស្និទ្ធរបស់អូនលែងហ៊ាននិយាយស្ដីជាមួយអូនដូចមុនទៀតហើយ។ អូនគ្មានទេសេចក្ដីសង្ឃឹម អូនមិនអាចប្រឆាំងនឹងវាសនាទេ ក្នុងការជួបបង ពីព្រោះជីវិតមានគោលដៅ ហើយនៅពេលដែលយើងទៅដល់ទីបញ្ចប់នៃជីវិត យើងត្រូវដឹងថា តើត្រូវបញ្ចប់ជីវិតនេះយ៉ាងដូចម្ដេច។ អូនសូមឱបបង និងថើបបង… ពីបេះដូងខ្ទេចខ្ទាំនៃភរិយា ដែលរងការឈឺចាប់… សីតាដេត»។
