ជំពូក ១. ការស្វែងរក «ភ្លយ» ដ៏លំបាក
កាលពីចុងឆ្នាំ ២០១៥ ក្រុមការងាររបស់យើងបានឮដំណឹងថា មានលោកតាម្នាក់ចេះលេងឧបករណ៍ភ្លយនៅតំបន់អារ៉ែង ខេត្តកោះកុង។ ខ្ញុំចេះតែឮតាមមិត្តភក្ដិដែលគេប្រាប់។ ពេលនោះ យើងជឿជាក់ថាវាជារឿងពិត ពីព្រោះយើងចេះតែឮគេនិយាយតៗគ្នាពីរឿងនេះជារឿយៗ។ ប្រហែលជាបីថ្ងៃក្រោយមក យើងក៏បានសម្រេចចិត្តថានឹងចេញដំណើរទៅរកលោកតារូបនោះនៅឯតំបន់អារ៉ែងតែម្ដង។ គ្រានោះ ផ្លូវមានសភាពយ៉ាប់យ៉ឺនណាស់ ហើយតំបន់នោះក៏មិនទាន់មានការអភិវឌ្ឍអ្វីនៅឡើយ។ ពួកយើងមិនអាចយកឡានចូលទៅក្នុងតំបន់អារ៉ែងនោះបានទេ ព្រោះផ្លូវរអិល និងជាប់ផុងខ្លាំង ជាហេតុធ្វើឱ្យឡានយើងខូចស្ទើរតែទាំងស្រុង។ លុះពេលយើងទៅដល់ថ្មបាំង យើងក៏បន្ដទៅមុខដោយជិះម៉ូតូឌុបក្នុងសហគមន៍នោះ ទាំងមានភ្លៀងធ្លាក់ផង តែយើងនៅតែតស៊ូដើម្បីទៅជួបលោកតាឱ្យទាល់តែបាន។ តាមផ្លូវមានសភាពគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ តែទីបំផុត យើងក៏បានទៅដល់ទីនោះនៅវេលាម៉ោង ៩ ឬ ៩ កន្លះយប់ ទាំងមិនបានទទួលទានអាហារអ្វីទាំងអស់។
ដំណើររបស់យើងគ្រានោះ ហាក់ប្រថុយប្រថាននឹងគ្រោះថ្នាក់បំផុត ព្រោះយើងមិនបានដឹងជាមុនអំពីសភាពការណ៍អ្វីឡើយ។ យើងបានស៊ើបសួរអ្នកភូមិអំពីលោកតាម្នាក់នោះ ហើយអ្នកភូមិក៏តែងតែប្រាប់យើងវិញថា «ស្គាល់ ស្គាល់…»។ ចំណែកខ្ញុំ ខ្ញុំតែងតែទន្ទឹងរង់ចាំជួបលោកតា តែក៏ចម្លែកក្នុងចិត្តព្រោះខ្ញុំឃើញតែឧបករណ៍ស្គរដៃ និងទ្រសោ ដែលវាមិនមែនជាឧបករណ៍ដែលយើងកំពុងរុករក។
ខ្ញុំទន្ទឹងមួយយប់ហើយមួយយប់ទៀត អស់រយៈពេល២យប់ ៣ថ្ងៃ ខ្ញុំមិនដឹងថា តើខ្ញុំត្រូវទៅទីណាបន្ដទៀតនោះទេ ព្រោះទីនោះសុទ្ធតែជាព្រៃ ហើយនៅក្នុងព្រៃ ឮតែសំឡេងសត្វយំ។ ម្យ៉ាងទៀត ពេលនោះគឺជារដូវភ្លៀងធ្លាក់ និងមានសត្វទាកជាច្រើន។ ខ្ញុំនៅតែរកគាត់មិនឃើញ។ ខ្ញុំអស់សង្ឃឹម និងគិតថាមិនអាចរកលោកតាម្នាក់នោះឃើញទេ។ ខ្ញុំបានប្រាប់ក្រុមការងារថា បើយប់នេះ ពួកយើងនៅតែរកលោកតាមិនឃើញទៀត ហើយមិនមានអ្នកភូមិណាអាចនាំគាត់ឱ្យមកជួបពួកយើង ឬក៏នាំពួកយើងឱ្យទៅជួបគាត់ទេនោះ ខ្ញុំនឹងសម្រេចចិត្តមកភ្នំពេញវិញតែម្ដង ដោយមិននៅសម្រាកមួយយប់ថែមទៀតនោះទេ។
ក៏ប៉ុន្ដែ វាហាក់ដូចជារឿងចៃដន្យបំផុតមួយ នៅពេលដែលខ្ញុំជិះម៉ូតូត្រឡប់មកវិញ ខ្ញុំចេះតែនិយាយជាមួយនឹងពូម៉ូតូឌុបដែលជាអ្នកភូមិនៅទីនោះ និងបានសួរនាំគាត់អំពីឧបករណ៍ភ្លយនេះ។ គាត់បានឆ្លើយថា «ប្រហែលជាឧបករណ៍មួយដែលគាត់ស្គាល់នោះហើយ… បើអ៊ីចឹង ខ្ញុំនឹងជូនបងទៅកន្លែងមួយនោះ។» ពេលនោះ ខ្ញុំគ្មានសង្ឃឹមក្នុងចិត្តសូម្បីតែបន្តិច ព្រោះវាជាពេលដែលពួកយើងស្ថិតនៅលើផ្លូវត្រឡប់ទៅវិញទៅហើយ។ ភូមិដែលយើងស្នាក់នៅនោះ មានចម្ងាយប្រហែល៣០គីឡូម៉ែត្រពីស្ទឹងអារ៉ែង។ ពេលត្រឡប់មកដល់ស្ទឹងអារ៉ែង យើងក៏បានសម្រេចចិត្តឆ្លងស្ទឹង ហើយជិះទូកដែលគេអូសតាមខ្សែពួរ។ ក្នុងចិត្តគ្មានសង្ឃឹមឡើយ តែបំណាច់បានមកដល់ទីនេះហើយ ពួកយើងត្រូវតែបន្ដទៅមុខទៀត។
ទៅដល់ភ្លាម ខ្ញុំបានជួបប្រពន្ធគាត់មុនគេ។ ក្នុងចិត្តរឹតតែគ្មានសង្ឃឹម ព្រោះពុំឃើញលោកតាឡើយ គឺឃើញតែប្រពន្ធគាត់។ ប្រពន្ធគាត់បាននិយាយជាភាសាជនជាតិដើម (ជង) មកកាន់ខ្ញុំ ដោយហៅខ្ញុំឱ្យឡើងទៅលើផ្ទះគាត់។ ពេលនោះ ខ្ញុំនិយាយមួយៗជាមួយគាត់ថា ខ្ញុំជាអ្នកសិល្បៈ ខ្ញុំចង់ស្ដាប់ភ្លេង ខ្ញុំមកពីភ្នំពេញ…។ ភ្លាមនោះ លោកតា ឌួង ញឹក ក៏ចេញមក ហើយប្រាប់ថា គាត់មិនដឹង មិនចេះនោះទេ ហើយក៏មិនស្គាល់ «ភ្លយ» ដែរ…។ គាត់និយាយល្វើយៗ មួយៗ ហើយខ្ញុំក៏និយាយជាមួយគាត់អំពីដើមហេតុដែលពួកយើងមកទីនេះ។ ខ្ញុំមើលឃើញថា គាត់ហាក់មិនទុកចិត្តយើងសោះតែម្ដង ពោលគឺកែវភ្នែកគាត់មិនបានទុកយើងជាអ្នកមកពីទីក្រុងនោះឡើយ។ ក្នុងកាលៈទេសៈដ៏គួរឱ្យអស់សង្ឃឹមនេះ ស្រាប់តែលោកយាយបង្ហើបប្រាប់ខ្ញុំថា «បាន! ១ បទ ៥០០០ រៀល។» ខ្ញុំឮបែបនេះ ខ្ញុំស្រាប់តែមានសង្ឃឹមវិញភ្លាម ហើយគិតថាគាត់ប្រហែលជាចេះមែនហើយ។ មិនគិតយូរ ខ្ញុំក៏យល់ព្រមនូវសំណើរបស់លោកយាយភ្លាម និងនិយាយថា «បើអ៊ីចឹង លេងឱ្យខ្ញុំស្ដាប់ ២ ឬ ៣ បទមក… ខ្ញុំនឹងជូនលុយលោកយាយ។» ពេលនោះ លោកតាក៏ដើរចូលទៅក្នុងផ្ទះ រួចក៏កាន់ឧបករណ៍ម្យ៉ាងចេញមក។ ពេលនោះហើយ គ្រប់គ្នាបានឃើញដោយផ្ទាល់ភ្នែកនូវឧបករណ៍ «ភ្លយ»។
ពេលខ្ញុំដឹងថាជាភ្លយភ្លាម ខ្ញុំមានអារម្មណ៍រំភើបណាស់ ស្ទើរតែជើងមិនជាប់ដី ពីព្រោះពីរយប់ទៅហើយដែលយើងនៅក្នុងព្រៃ ហើយក៏គ្មានសង្ឃឹមថាបានជួបលោកតាឡើយ។ ជាពិសេស នៅពេលដែលយើងឃើញភ្លយនៅក្នុងខ្ទមគាត់តាមប្រឡោះមាត់ទ្វារ… ខ្ញុំរំភើបណាស់។ លោកយាយបានប្រាប់ឱ្យលោកតាលេងឧបករណ៍នោះឱ្យយើងស្ដាប់…។ គ្រានោះ ក្រុមការងារទាំងអស់សប្បាយចិត្តខ្លាំងណាស់ ព្រោះនោះជាថ្ងៃចុងក្រោយហើយដែលពួកយើងត្រូវត្រឡប់ទៅវិញ តែយើងស្រាប់តែបានជួបគាត់នៅទីបំផុត។
អារម្មណ៍ពេលបានឮសំឡេងភ្លយដោយផ្ទាល់ត្រចៀកលើកដំបូង ហាក់ដូចជាបានឱសថទិព្វមកព្យាបាលឱ្យរសាយបាត់អស់នូវភាពនឿយហត់ទាំងប៉ុន្មានក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ បូករួមទាំងធាតុអាកាសនៅពេលនោះ ធ្វើឱ្យយើងចងចាំមិនភ្លេចនូវស្នាមញញឹម ព្រមទាំងសំឡេងមួយនោះ។
ពេលគាត់លេងឱ្យយើងស្ដាប់រួចហើយ គាត់ក៏ប្រាប់យើងថា គាត់មិនចេះធ្វើឧបករណ៍ភ្លយនេះទេ។ តែពួកយើងក៏បានប្រាប់ទៅគាត់វិញថា «លោកតាពិតជាអាចលេង និងថែមទាំងអាចធ្វើឧបករណ៍នេះបានទៀតផង។» ចុងក្រោយ គាត់ក៏បានសារភាពប្រាប់យើងថា គាត់ពិតជាចេះលេង និងចេះធ្វើឧបករណ៍នេះមែន។ ពេលនោះ ខ្ញុំក៏បានច្រៀងឱ្យគាត់ស្ដាប់វិញដែរ ហើយគាត់បានញញឹមដាក់យើង…។
ដល់ពេលត្រូវត្រឡប់ទៅវិញ យើងក៏បានលាគាត់ដោយមិនភ្លេចផ្ដាំថា «ពួកយើងនឹងត្រឡប់មកជួបលោកតាវិញម្ដងទៀត។» តែលោកតាគ្មានការជឿជាក់នោះទេ ដោយគាត់បានប្រាប់ពួកយើងវិញថា «ខ្ញុំមិនជឿអ្នកទីក្រុងទេ! ប្រាប់ថាត្រឡប់មកវិញ តែមិនដែលឃើញត្រឡប់មកវិញសោះ។» ខ្ញុំក៏ប្រាប់លោកតាថា «ខ្ញុំមិនឱ្យលោកតាជឿខ្ញុំក្នុងពេលនេះទេ តែខ្ញុំនឹងវិលត្រឡប់មកជួបលោកតាម្ដងទៀត…។»
ពួកយើងលាគាត់ ដោយឆ្លងស្ទឹងត្រឡប់មកវិញ។ តាមផ្លូវ ឡានយើងក៏ជាប់ផុងម្ដងទៀត ប្រហែលជា១ម៉ោងទៀត ទើបទៅដល់ផ្លូវជាតិ។ យើងត្រូវជួយចុះរុញ អូសឡាន… រហូតទាល់តែឡានរបស់យើងឆ្លងផុត។ ពេលត្រឡប់មកវិញ ឡានយើងខូចខាតស្ទើរទាំងស្រុងតែម្ដង។ កាលនោះ ពេលមកដល់តំបន់ដែលមានសេវាទូរស័ព្ទវិញភ្លាម ខ្ញុំក៏បានតេទូរស័ព្ទទៅម្ដាយរបស់ខ្ញុំភ្លែត។ ម្ដាយរបស់ខ្ញុំខឹងខ្ញុំខ្លាំងណាស់ ព្រោះបាត់ខ្ញុំ២យប់៣ថ្ងៃ មិនដឹងជាទៅណា ហើយទូរស័ព្ទក៏តេមិនចូល។ តាមពិត ខ្ញុំមិនដឹងថា តំបន់នោះគ្មានសេវាទូរស័ព្ទនោះឡើយ ពោលគឺដំណើររបស់ខ្ញុំគ្រានោះពិតជាផ្សងនឹងគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់។
• ជំពូក ២. សកម្មភាពបើកថ្នាក់ “ភ្លយ” »
• ជំពូក ៣. សកម្មភាពជាមួយ “ភ្លយ” នៅក្នុងភូមិ »
• ជំពូក ៤. សកម្មភាពជាមួយ “ភ្លយ” ពេលចេញពីភូមិ »
• ជំពូក ៥. សំឡេង “ភ្លយ” »
• ត្រឡប់ទៅទំព័រដើមនៃពិព័រណ៍ “សំឡេងភ្លយ” »